Het gros van de mensen in Nederland, Europa en de VS zullen tegenwoordig bij 11 september denken aan 2001, toen een drietal vliegtuigen zich in de Twin Towers in New York en in het Pentagon boorden. Een vierde is voortijdig gesneuveld.

Ik denk daar veel minder aan. Voor mij en voor de mensen die na 11 september 1973 betrokken waren bij het verzet tegen de de Chileense dictatuur van Generaal Augusto Pinochet, staat 11 september nog steeds ook in het teken van het begon van een van de gewelddadigste dictaturen in Latijns Amerika. En het ineenstorten daardoor van een vreedzaam socialistisch alternatief dat door de regering van Salvador Allende voorgestaan werd. Nog steeds kent Chili een zeer scheve inkomensverdeling en een sterk neoliberale economie.

Dankzij de conservatieve bourgeoisie (“burgerij”), de CIA en Henry Kissinger, politiek strateeg en toenmalig hoofd van Buitenlandse Zaken in de VS) is er heel snel na het aan de macht komen van de regering Allende en diens Unidad Popular (Volkseenheid, een volksfront van grotendeels progressieve partijen) een boycot georganiseerd. Voor details over deze smerige oorlog zie deze pagina van de National Security Archives.
Allende was ook eng voor de gevestigde belangen: hij wilde de secheve inkomensverdeling aanpakken, gaf land van grootgrondezitters terug aan de boeren, onteigende en nationaliseerde de koperindustrie, stond op goede voet met de toen nog vitale Fidel Castro en wilde graag langs vreedzame weg een socialisme in Zuid-Amerika bereiken.
Nu valt er best de nodige kritiek op Allende uit te oefenen, ook vanuit links; je zou kunnnen zeggen dat Chávez in Venezuela en Morales in Bolivia het nu zorgvuldiger aanpakken. Chávez heeft al ‘”volksmilities” opgericht en bewapend, mochten Bush c.s. het in hun hoofd halen rotzooi te schoppen. Naarmate je beter voor ‘het volk’ zorgt, heb je minder van ze te vrezen dat ze zich bewapend tegen jou gaan keren (bij uitblijven invasie bijvoorbeeld). Hier zit zeker meer achter dan alleen de mensen hun verworvenheden zelf te laten beschermen, maar het is niet ondenkbaar dat de genationaliseerde energieproducenten zich nog grof gaan roeren. En van de buren hoeft Chávez weinig hulp te verwachten.

Zoiets speelde vanaf september 1970 ook in Chili, zij het met de koperindustrie, arbeidersraden in de fabrieken en niet consequent doorgevoerde bewapenig van de bevolking. Of Allende het dan wél gered zou hebben is zeer twijfelachtig, maar er zou meer en beter verzet tegen de militairen zijn geweest.
Mogelijk hadden Allende en de UP ook sterker kunnen proberen hun beleid te blijven uitvoeren, maar als enerzijds de rechtse oppositie alles uit de kast trekt en anderzijds de VS een boycot organiseren, blijven je niet zoveel mogelijkheden over.
Wat je verder ook vindt van zulke regeringen, een coup is nooit de juiste weg. Regel het maar democratisch, en als je niet genoeg steun krijgt moet je wachten en meer steun verzamelen. Punt.

Maandag is het 33 jaar na de coup. Ondertussen is Pinochet al sinds 1990 weg als militair president, pas sinds heel kort zijn hij en de zijnen ook uit het parlement verdwenen. De huidige regering van de Concertación is op sociaal gebied de progressiefste sinds de Unidad Popular. Bachelet wil bijvoorbeeld dat de morning-after pil vanaf 14 jaar gratis verkrijgbaar is voor iedereen (en niet zoals nu voor wie het kan betalen).
Economisch echter lijkt de regering nog niet veel meer dan een doekje voor het bloeden te leveren voor de have-nots. Er blijft nog veel te strijden, en dat gebeurt dan ook. Wie weet wordt het ooit nog eens echt beter. Esperamos ….

Vreer luistert: Por qué no se van door Los Prisioneros