Divided we were born, divided we live
Divided we fall, divided we die
Still we tell ourselves over and over again
We’re better than them

Een bewogen naam

Northern soul wordt de muziek van New Model Army wel genoemd. Of soms punk blues. Hun songs gaan over sociale strijd (The Charge, Brother, Here comes the war, Modern Times, The Hunt), over mensen (Wonderful Way To Go, Queen of my Heart, Vagabonds), over religie (One of the Chosen). De teksten zijn altijd scherp. Ze zingen over de fustraties die het leven geeft, over de mooie dingen, steunden de mijnwerkersstrijd in Engeland in de jaren 1980, treden ook op benefietfestivals op (waren in 2006 op Bevrijdingspop). Niet verwonderlijk dat het de enige band is waar ik mijn er bijna ingeramde anti-idolatrie voor opzij zet.

Noord Engeland

New Model Army met zanger Justin Sullivan komt uit Bradford, Noord Engeland en bestaat sinds 1981. Aanvankelijk was het een gelegenheidsband, maar ze werden zoveel gevraagd dat ze door zijn gegaan – inmiddels in de vijfde formatie, met alleen Sullivan van het eerste uur. Drummer Michael Dean was al vroeg de assistent van eerste drummer wijlen Rob Heaton. Van de andere bandleden is Marshall de nieuwste. Zijn komst heeft de band in mijn optiek zeker een verfrissing geven. Alleen al door z’n uiterlijk: een kaalhoofdige (lange) baarddragende gitarist met ijzeren kruis-shirt (“Independent”) kom je hier niet vaak tegen. De dwarsheid van de band is dubbel en dwars opnieuw gevestigd.

Noord Engeland in de jaren tachtig was straatarm. In Bradford waren velen on the dole, er viel voor veel mensen geen droog brood te verdienen. Sullivans alias waarmee hij optrad, Slade the Leveller, komt ook uit die situatie voort: als je met naam en toenaam in de kranten verschijnt, ben je je uitkering kwijt.

Hun linkse stellingname heeft hen niet altijd meegezeten: in de jaren tachtig werden ze geweigerd voor een Greenpeace benefiet en toen ze met “No rest for the wicked” optraden voor Top Of The Pops (BBC’s TopPop) mocht Justins T-shirt met “Only stupid bastards use heroin” niet te duidelijk in beeld komen. Een tour door de VS werd hun die jaren door de neus geboord want ze zouden “te lage artistieke waarde” hebben. En recentelijk heeft het ook een jaar extra geduurd voor ze met hun nieuwe album High door de States mochten toeren. De avond na dat gehoord te hebben, speelden ze “51st State”

Ik zag New Model Army voor het eerst en compleet onwetend toen ik in 1985 bij mijn toenmalige vriendje in Groningen op het Noorderparkfestival toen ik een optreden zag van drie of vier langharige punks die onder meer het nu wijd en zijd bekende 51stState of America zongen. Toen ik een paar jaar later de LP vond, met op de cover een geweldige foto van een leren jack – The Ghost of Cain – legde ik niet meteen de link. Toen ik bij een actievriendin Thunder & Consolation tegenkwam en Vagabonds, wist ik dat het dezelfde band was. De laatste vijf jaar probeer ik ze op alle Nederlandse concerten te zien, ben ook naar Parijs geweest voor het 25 jaar NMA concert en naar Brussel waar ze in een soort buurthuis optraden. En hun concert in Doornroosje, Nijmegen (nooit eerder geweest, zij noch ik) had ook zeker de sfeer van een kleine duistere club met een onbekende band. De Oude Zaal in de Melkweg kan ik ze niet opnieuw aanraden: te klein voor het fanatieke publiek.

Magische kunst

Hun hoezen en T-shirts zien er altijd erg kunstzinnig uit. Zijn ook kunst, gemaakt door Joolz Denby, die ook van begin af aan bij de band betrokken is.

Zo is het motief op de hoes van Thunder & Consolation een groot Keltisch rozet uit een pictische steengravure, en dat van Vagabonds ook een keltisch gevlochten motief. Joolz is verantwoordelijk voor alle NMA-kunst. In 2007 reisde er ook een tentoonstelling “NMA Art and Artefacts” door Europa met naast talloze tekeningen van Joolz ook het befaamde jack – haar jack – in het echt. De bedoeling is dat de tentoonstelling ook naar Nederland komt. Wanneer is nog niet bekend.

Zelf heb ik jarenlang dat motief achter op mijn leren jack willen hebben. En anders een grote (geschreefde) V die uit de vlammen rijst. Van Vreer, of van Vampier.

Joolz schrijft

«There’s a lot of actual magic in NMA art – glamours, hints, things which seem obvious but aren’t, dark stuff. When you put on that T-shirt, with the device, formula or image printed into the warp and weft of the very fabric, you put onto your body, next to your living skin, a message; something breathing and vital, an essence distilled from liquid into vapour. Don’t imagine that because it looks like a Big, Black T-shirt it is a Big, Black T-shirt – oh, no, it’s a medicine bag, a fetiche, a code.»

Kunst transformeert de wereld ook hier.

Looking for family, looking for tribe

Ik denk dat NMA een andere cultuur met zich mee brengt dan veel andere bands. Bij NMA kun je best zeggen dat er sprake is van een tribe, een stam. De enthousiaste fans voelen zich verbonden met met het reilen en zeilen van de band. Niet omdat ze anders verstoken zijn van hun favoriete muziek (ok, ook wel) of omdat de muzikanten idolen zijn. In het algemeen zal het meer samenhangen met een gedeelde romantiek, een levenswijze waarin je voor idealen staat. Wat vrij zeldzaam lijkt te zijn.

Dat zal zeker te maken hebben met de politieke aard van de groep. De muziek bestaat grofweg uit twee soorten muziek: politieke aanklachten en “redemption songs”. En dan zijn er nog een aantal persoonlijker songs. Beroemd zijn ze geworden met voornoemde “51st State of America” dat Justin Sullivan eens aankondigde als “«this one is an indictment for Britain for its rolling over every time America tells it to do something». Tijdens hun recente tournee in de VS was dit ook het meest gevraagde lied …

Family

Give me some place that I can go
Where I don’t have to justify myself
Swimming out alone against this tide
Looking for family looking for tribe

Een deel van de familie zie je tijdens concerten ook een piramide vormen en de groep toezingen. Vaak gepaard gaand met gothic aandoende gebaren.

Het refrein van Vagabonds luidt ook:

We are old, we are young, we are in this together
Vagabonds and children, prisoners forever
With pulses a-raging and eyes full of wonder
Kicking out behind us again.»

Of van Ballad of Bodmin Pill:

We are lost we are freaks, we are crippled, we are weak
We are the heirs, we are the true heirs, to all the world

Voor mij stijgen deze regels boven de context van hun lied uit. Ze verwoorden de trots, het zelfbewustzijn van de freak. Evenals de zoektocht naar gelijkgezinden. Betrokkenheid en bewustzijn.

Een feit dat bij ieder festival-optreden buiten het VK wordt vermeld is hun optreden voor de stakende mijnwerkers in de jaren 1980 toen Thatcher niet alleen de hele kolensector herstructureerde maar en passant de macht van de vakbonden wilde breken en hele dorpsgemeenschappen uit elkaar scheurde. Links Nederland kent de strijd in Wales m.n., maar wie de film Billy Elliot heeft gezien weet dat het in Yorkshire zeker zo hard speelde.
Teruggrijpend naar de geschiedenis met een ‘citaat’ van het beroemde gedicht van Alfred Lord Tennyson “the Charge of the light Brigade”, zingen ze in een stomende cadans

Our history speaks in thunder from a thousand village halls
In blood and sweat and sacrifice, in honouring every call
So the forces gathered against the thorn a-piercing in their side
brave new world is beckoning so the olden world must die.
In the offices of the city, at all the tables of oak and power
The snares are laid and baited for the approaching of the hour
A hundred justifications and the presses are ready to roll
The gateways to the nation they are firmly under control

Vanwege hun nonconformistische houding hebben ze in de jaren 1980 ook nog ruzie gehad over een clip in Top of the Pops waarin Justin een T-shirt droeg met de tekst Only stupid bastards use heroin. Dat moest dus niet prominent op tv komen. Maar in de clip van No rest kwam dat toch een paar keer in beeld zoals (vagelijk) te zien is hier.

Carnival

In de loop der jaren heeft hun muziek een diepere gelaagdere klank gekregen. Thema’s zijn lang niet altijd zo fel als in hun jongere jaren, maar nog steeds niet mis te verstaan en hebben niets aan scherpte ingeboet zoals bijvoorbeeld «Another Imperial Day» van hun nieuwste CD Carnival, dat o.m. de moeilijkheden van migranten en vluchtelingen beschrijft om in Europa binnen te komen, de seksindustrie en de eeuwige ‘imperialistische’ oorlogen.

You could be there – on a dark October night
Waiting for the moment to be swimming across the freezing river
Holding a plastic bag of belongings just out of the water
Climbing up the banks on the other side, hiding in the trees
So cold that you hardly show as a target
On the heat seeking gear of the Border Control
But you made it, you;re another one over
Sleeping on a bench in a railway station in the heart of Europe
Haven’t eaten anything for two days straight
But where there’s a will, there’s always going to be a way
(1e couplet)

Of naar aanleiding van een optreden dat ze deden in Zuid-Afrika: Red earth

Any god is welcome, any god that will come
to give back what is taken, take back what was given
Blood and death and scarifice, the curse of wasting plague
and all the beauty tainted and east of Eden cast
Children walking barefoot in the golden dust
Boys with blinding eyes, perfect skin and Bible namens
Machetes and AK’s, perfect skin and Bible names(..)

Justin Sullivan zei op een optreden vlak voor de officiële 25e verjaardag dat er nog wel een 30e en een 35e verjaardag komt. Als ze zo scherp blijven trekken ze nog genoeg verse fans om lang levend te blijven. En levende fossielen als de Rolling Stones zie ik ze niet snel worden: daarvoor zijn ze te betrokken op de wereld.