Eindelijk heb ik genoeg info verwerkt om een kleine genealogie van gender te schrijven hier. En het doel daarvan is een soort QED te geven dat zowel de klassieke trans gelijk heeft (en de intersekse persoon) die zegt “It’s the body, stupid” als wel de gender-queer die zegt “fuck body, it’s your gender and society’s rules on it”. Daartoe moet ik een hoop historici en filosofen van stal halen.

Het verhaal begint echt einde achttiende, begin negentiende eeuw. Wat wij nu moderne wetenschap noemen vindt zijn basis in de achttiende eeuw. Er vinden dan een aantal bepalende ontwikkelingen plaats.

Monoseksueel model

De medische wetenschap en de biologie beginnen zich van de moraal los te weken en de manier waarop naar lichamen gekeken wordt, ermee gewerkt wordt. Hoe lichamen geïnterpreteerd en geregeerd worden, verschuift drastisch. Vroeger werden mannelijke en vrouwelijke licahemen als ‘hetzelfde maar anders’ beschouwd. Natuurlijk was het mannelijke lichaam de maatstaf aller dingen – zo ging het al een aantal millennia – maar het vrouweljk lichaam en dan met name op het gebied van geslacht, werd gezien als geïnverteerd. De vagina is een naar binnen gekeerde penis, de eierstokken soort teelballen. Men hanteerde een monoseksueel model: er was maar één sekse eigenlijk. De man was actief, maatschappeljik en seksueel, de vrouw werd geacht huiselijk en passief te zijn. Landen waar ze homoseksualiteit verwerpen zijn erg ouderwets, zijn soort van pre-19e eeuws.

Omslag

De omslag komt langzaam maar zeker en met het wetenschappelijk buiten het onderzoek plaatsen van de wetenschapper, de beschouwer is onzichtbaar (Donna Haraway!). Daardoor – en doordat de onderzoeker een (u raadt het al) man is, ligt de focus op verschil in plaats van op overeenkomst. Naast dat veel maatschappelijke functies van mannen en vrouwen al als verschillend werden gedefinieerd (via de symbolische en religieuze moraal). De nadruk komt op differententie-denken te liggen.

Laqueur

De vrouw is geheel anders dan de man en dat wordt vervolgens ook weer als argumentatie gebruikt om haar op haar plaats te houden. Overigens vind je dit grotendeels terug bij Foucault in de Geschiedenis van de seksualiteit. En bij Thomas Laqueur, Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud.
Via allerhande opvoeding, van thuis en school tot kerk en werk en leger en klooster, tot en met de wetenschap toe: seksueel dimorfisme wordt geplugd als bestaand, als Enig Echte Erkende vorm van bestaan. En alles wordt hier essentialistisch aan opgehangen.

Gekneed

Als je vervolgens nauwkeuriger kijkt naar hoe dit orthopedische regime werkt en weet (via Foucaults Bewaken en straffen) dat middels drang, dwang en straf lichamen en gedragingen een bepaalde richting op worden gekneed, dan kijk je al naar wat in de postmoderne filosofie de productie van lichamen heet. Je leest nu een genealogie omdat het archief van woorden en praktijken rondom lichamen bestudeerd wordt. Ik schrijf over de productie van bepaald soort lichamen en genders.

Ontsnappen

Nu heeft sinds de jaren negentig van de vorige eeuw Judith Butler zich verdienstelijk gemaakt door  te kjiken hoe dit in taal plaatsvond en wat de performatieve aspecten van taal hier doen. Wat vanuit radicaal feministische en marxistische hoek als puur repressief wordt beschreven (On ne naît pas femme, on le devient, Simone de Beauvoir), werkt blijkens o.m. Michel Foucault en Judith Butler veel verfijnder. Je krijgt je rol inderdaad ongeveer met de paplepel ingegoten, maar er zijn nog steeds ontsnappingsmogeljkheden, mensen ontsnappen de facto aan hun geleerde en opgelegde rol. De menselijke diversiteit is inderdad groot, al zou ik dat niet essentialistisch of zelfs (de-)consttructivistisch willen opvatten.

Theorie van Alles

Dit is overigens geen Kleine theorie van Alles (dat met gender en sekse en seksualiteit te maken heeft. Dat kan niet en zou ook in tegenspraak zijn met de multitude benadering, de quere diversiteit (en de  niet queere). Al moet ik anderzijds toegeven dat ik best geneigd ben tot Theories of Everything en evenmin ongevoelig ben voor complottheorieën. Maar dat is meestal onzindelijk denken , dus dat mag een hobby blijven. Mensen kunnen dus uit hun rol vallen. stukken script vergeten, constant een souffleur nodig hebben, van het podium donderen en heel anders tegen het stuk aankijken … Die mensen produceren zich anders. Queers bestaan, resistance is not always futile. En zelfs de Borg zijn niet onfeilbaar.

Kut

Al die theorieën en vooral die vertogen, die werken uit op je zelfbeeld. Die worden op en in je lichaam geschreven. Juist sekse, gender en seksualiteit zijn de heftigste strijdterreinen, daar is al eeuwen de focus van de moraal. Geen lichaamsgebied dat zo ‘beschreven’ is als de kut. Er zullen niet veel mensen meer zijn die echt denken dat je van rukken ruggenmergtering krijgt. (abortus)

Op het lichaam geschreven

Gender wordt nog harder misschien wel op je lijf geschreven dan seksualiteit. En dus is het gevoel van afwijken ook des te urgenter voor sommigen. En gelukkig is er ee stand van de (farmaceutische en chirurgische) techniek die daar een handje bij kan helpen. Maar het is dus wel nurture, als instigator. Daar krijg je maar rare nature van. En raar is dus de heteronormatieve ‘meerderheid’. Tussen aanhalingstekens want zelf zijn ze ook verdeeld versplinterd (mogelijke bondgenoten!) en als je de ongeljkheidsdwepers hun gang laat gaan, hoort er straks niemand meer tot hun groepje. Geloofde ik in een Verelendungstheorie dan zou ik ze vooral stimuleren zo door te gaan.

Afijn, QED dus. o)