Bij mijn meest recente bezoek aan boekhandel Vrolijk in Amsterdam, net beloond met de Time Out prijs voor de beste holebi (en trans) boekhandel in Amsterdam, kwam ik het boek uit de titel tegen: Transgender Voices: beyond women and men van Lori Girshick. Nou is het in zeker zin boek nummer zoveel met ervaringen van transen (in alle soorten en maten), maar wat het bijzonder maakt is een heel goed voorwoord van Jamison Green (“Becoming a visible man”) en de onbevangenheid waarmee de schrijfster begonnen is. Ze blijkt veel te hebben opgestoken van haar onderzoek.

Ik heb de persoonlijke verhalen nog niet gelezen. Dat komt nog wel, en dat geloof ik ook wel. Wie geïneresseerd is in de veelzijdigheid aan transgenders moet het zeker lezen. Ik wou eigenlijk voornamelijk een aantal zeer treffende passages uit het voorwoord van long time trans activist Jamison Green hier neerzetten. (Vertaling onder)

Generalizations of femaleness and maleness have long served as tools to enforce social order. Regardless of the details, which would sure differ from tribe to tribe, from culture to culture, through language, and be influenced by geographic and economic conditions, the categorization of sexed human bodies and the interpretation of gendered identities and expressions have benefited some people and oppressed others for as long as human beings have told the stories of their lives. It is astounding to me that it has taken society so long to listen to these stories. I can’t imagine that they weren’t being told, but  I can imagine that they were being suppressed and that this was likely done with great violence.

From the mid-nineteenth to mid-twentieth centuries, the nascent sciences of sexology and psychology/psychiatry held sway over the definitions of “normal” sexual and gendered behavior in Europe, America and everywhere their influence could reach. By naming and classifying behaviors, and by creating a system of “deviations” and even criminalizing variance (“deviations” that caused harm to no persons or property), the masters of these belief systems exerted a new level of control with which they intended – consciously or inconsciously, benignly or officiously – to shape society. In the same period, medical scientists confronted intersex and gender variant infants, toddlers, adolescents and adults, and contrived to enforce sex and gender norms on them as well.

But in the mid and late twentieth century people who lived outside of these boundaries began to speak up, to assert their own integrity, and demand respect for their bodies and psyches.

Waarom ik dit lange stuk plaats is omdat Green in een halve bladzijde duidelijk aangeeft hoe de vork in de steel zit: wij zijn niet gek. Zij zijn een vliegtuig. Zielig zijn we alleen voorzover we ernstig te lijden hebben onder de maatschappij en de onmogelijkheid onszelf te zijn zoals we misschien zouden willen. Door die onderdrukking is het ook verdomd moeilijk je te realiseren hoe het dan wél zit, je vrijelijk te ontwikkelen. Geen wonder dat nog steeds ook in Nederland vele transgenders zich, conform de classificatie, als gendergestoord verklaren (gender identity disorder). En net als Green en Girschick zie ik dat heel duidelijk als een gevolg van een vijandige samenleving.

Generaliseringen van vrouw-zijn en man-zijn hebben lang gediend as middelen om een sociale orde af te dwingen. Los van details die beslist van stam tot stam, van cultuur tot cultuur, door taal, geografische en economische omstandigheden zullen verschillen, heeft de categorisering van geseksueerde mensenlichamen en de interpretatie van genderidentiteiten en -uitdrukkingen, sommige groepen bevoordeeld zolang als mensen hun levensverhalen vertellen. Ik vind het verbazingwekkend dat het de samenleving zolang gekost heeft om naar deze verhalen te luisteren. Ik kan me niet voorstellen dat ze net verteld werden, ik kan me wel voorstellen dat ze onderdrukt werden en waarschijnlijk met veel geweld.

Vanaf midden negentiende tot midden twintigste eeuw regeerden de pasgeboren wetenschappen van seksuologie en psychologie en psychiatrie over de definities van “normaal” seksueel en gegendered gedrag in Europa Amerika en waar ze maar invloed konden krijgen. Door gedrag te benoemen en te classificeren en door een systeem van “afwijkingen” te creëren en zelfs variatie te criminaliseren (“afwijkingen” die geen mens of eigendom kwaad deden), oefenden de meesters van deze geloofssystemenop  een nieuw niveau controle uit waarmee ze de maatschappij – bewust of onbewust, goedwillend of opdringerig – wilden vormgeven.

In dezelfde tijd werden medisch specialisten gesteld voor intersekse en gendervariante baby’s, peuters, jongeren en volwassenen en intirgeerden ze om ook hen nadrukkelijke sekse- en gendernormen op te leggen.

Maar halverwege en aan het einde van de twintigste eeuw begonnen mensen die buiten deze begrenzingen leefden, zich uit te spreken, kwamen ze op voor hun integriteit en eisten ze respect voor hun lichaam en hun geest.

Ik vind het niet vreemd dat zovelen van mijn “familie” hun uiterste best doen te slagen als man of vrouw, zich daar compleet mee identificeren, en vervolgens niet weten waar het te zoeken als blijkt dat ze altijd andere mannen en vrouwen zullen blijven, door hun ervaringen. Ik vind het wel triest dat het ook hier nog zo moeilijk is je te onttrekken aan heersende beelden van hoe je mag of moet zijn als mens.

Hopelijk geven de verhalen uit dit boek kracht en werken ze als voorbeeld hoe het ook kan.

Bibliografische gegevens:

Lori B. Girshick, Transgender voices: beyond men and women. University Press of New England, Hanover and London, 2008. 213 pag., ISBN 978-1-58465-683-8